Artikel
Evenementen in de open lucht
Genieten of niet te genieten
Delft, mei 2002 - Wanneer het lente wordt, wil iedereen naar buiten. Dat geldt niet alleen voor wandelaars en fietsers, maar ook voor de liefhebbers van feesten en muziek. Evenementen in de open lucht worden in ons land de laatste jaren steeds populairder. Elke zichzelf respecterende gemeente lijkt tegenwoordig wel ruimte te bieden aan een culturele markt of een festival. Of het nu gaat om de opening van het theaterseizoen of de viering van 'koninginnenach', zodra de temperaturen stijgen en de avonden lengen, komen de artiesten graag buiten spelen. Massa's mensen genieten daarvan. Maar niet iedereen. Daarvan getuigen de klachtenbrieven die de Nederlandse Stichting Geluidshinder (NSG) jaarlijks ontvangt.
Festivalbezoekers kiezen er voor hun favoriete bands aan te horen, maar omwonenden niet. Zij ervaren de daverende decibellen en dreunende bassen in hun huis- of slaapkamers als een helse overlast. Als je dat leest, zou een eerste reactie kunnen zijn: wat flauw! Waarom hebben sommige mensen toch altijd wat te zeuren! Zijn popfestivals, uitmarkten, openluchtconcerten, kermissen en andere culturele evenementen niet in de eerste plaats positieve, sociale gebeurtenissen? Daar zullen de meeste mensen het van harte mee eens zijn. Maar desondanks kunnen ook de meest geslaagde, supergezellige, drukbezochte openluchtfestiviteiten voor ernstige hinder zorgen. Een dag per jaar een taptoe in de stad is leuk, maar een hele week fanfareconcours is al minder. Zelfs de bewoners van de Amsterdamse binnenstad, die toch wel wat gewend zijn, wordt het constante gefeest in de zomermaanden soms teveel. Evenementen in de buitenlucht zijn leuk, maar er zijn kennelijk grenzen aan wat een straat, een buurt, een wijk of zelfs een hele gemeente kan verdragen. Niet alleen aan geluidsoverlast overigens, maar daartoe beperkt dit artikel zich.
Herrie in de polder
Waar liggen de geluidsgrenzen van openluchtvermaak? Landelijke normen zijn er niet. Er is geen centrale regelgeving. De Wet geluidhinder besteedt geen aandacht aan concerten in de open lucht. Wil je toch een decibellengrens stellen, dan moet die behoorlijk ruim worden gekozen om een beetje band te kunnen laten spelen. Dat betekent dat er altijd hinder zal optreden.
De potentiële overlast kan sterk verschillen per evenement en is afhankelijk van de locatie, maar ook van het tijdstip, de duur, de frequentie van het evenement en natuurlijk de hoeveelheid decibels. Een popfestival blijkt niet te kunnen zonder oorverdovende muziek. Het bonkende geluid draagt vaak heel ver. Bij een braderie hoeft het niet zo hard. Overdag kan het geluid harder zijn dan in de avonduren, op een weiland in de polder ver van de bewoonde wereld kan meer herrie worden gemaakt dan op een dorpsplein en eenmaal per jaar is minder erg dan alle zaterdagen in de zomermaanden.
Wie stelt die grenzen vast? Als het goed is, doet dat de gemeente die de vergunning uitgeeft. Met name gemeenten die regelmatig grote evenementen ontvangen, zoals Dronten (van Lowlands tot het Megatruckfestival) of Landgraaf (Pinkpop), hebben hun zaakjes inmiddels afdoende geregeld. Dat betekent niet dat er geen hinder is en dus geen klachten zijn.
In het kader van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) hebben gemeenten - per evenement en/of per locatie - vergunningen ontwikkeld waarin alle overlastaspecten zijn geregeld, inclusief de geluidsnormen. Voor de organisatoren van festivals en evenementen is dat prettig: zij weten precies waar ze aan toe zijn en kunnen er bij het inhuren van de acts rekening mee houden en afspraken over maken.
Iedereen die als wets- en ordehandhaver èn als organiserende partij vaker met dit bijltje heeft gehakt, weet dat het geen enkele zin heeft om pas tijdens het evenement op te treden tegen overlast. Als de massa's uitbundig staan te dansen, werkt het niet om 'Kan het iets zachter' te roepen.
Gemeenten moeten regelen
Helaas is het nog lang in niet alle gemeenten in ons land vlekkeloos geregeld. Wanneer er klachten bij de NSG binnenkomen, blijkt nogal eens dat de lokale overheid helemaal geen heldere eisen aan de optredens heeft gesteld. Ondoorzichtig beleid ligt vaak ten grondslag aan de onvrede. Een enkele keer blijkt men zelfs helemaal geen beperkende regels te hebben opgesteld, omdat de ambtenaar zichzelf daartoe niet bevoegd achtte. Dat klopt dus niet. Binnen enkele jaren zal iedere gemeente in het kader van de Modernisering Instrumentarium Geluidsbeleid (MIG) verplicht zijn een volledig eigen geluidshinderbeleid te ontwikkelen. Maar voor evenementen in de open lucht geldt dat dus feitelijk al. Het is de gemeente die bepaalt wat wel en niet kan en zal daarbij de belangen moeten afwegen.
Wie de komende zomer geluidsoverlast vreest, omdat in zijn wijk een culturele festiviteit wordt verwacht, kan nu al checken hoe het staat met de vergunningen. In de nabije toekomst komt geluidsbeleid op de plaatselijke, politieke agenda en dit is wellicht een aardige oefening om de invloed van de burger te toetsen.
Heldere communicatie
In ieders belang zijn - ook bij deze vorm van geluidshinder - communicatie en helderheid sleutelbegrippen. De overheid en de organisatoren voorkomen met harde afspraken via de vergunning overmatige overlast. En dan betekent 'hard' niet dat er niets mag, maar wel dat de regels duidelijk zijn: hoeveel geluid zal worden geduld en op welk tijdstip; hoe de controles zullen plaatsvinden en wat de repercussies zijn wanneer de normen worden overschreden. Minstens zo belangrijk is goede communicatie, zowel vooraf als na afloop. Als omwonenden betrokken worden bij de te maken afspraken of tenminste tijdig worden ingelicht, kunnen zij zich er geestelijk op voorbereiden. Vinden zij een culturele markt met afsluitend popconcert alleen maar gezellig, dan is er voorpret en nodigen ze vrienden uit. Voorzien zij ergernis, dan kunnen ze besluiten om dat weekend niet thuis te zijn of althans de peuters uit logeren te sturen. Een evaluatie met alle betrokkenen na afloop laat zien wat de afspraken hebben opgeleverd.
Stop dancing
Is het zinvol om te proberen als omwonenden een evenement te laten verbieden? Afgezien van de vraag of het maatschappelijk wenselijk is om je buurt of je stad te beroven van iets waar velen plezier aan beleven… het kan wel. Er is het voorbeeld van de gemeente Muiderberg, die er in slaagde de organisatie van het in Almere geplande New Frontierfestival af te schrikken met een fel protest. Bewoners van een wijk in Delfshaven weerden de doortocht van de Rotterdamse Dance Parade. Als de overlast inderdaad de pan uitrijst en niet langer opweegt tegen de amusementswaarde van het evenement, dan is dat wellicht de laatste uitweg. Meestal wordt die weg pas ingeslagen na bijzonder nare ervaringen en een combinatie van hinder: bergen afval op de stoep èn wildplassers tegen je gevel èn nog een slapeloze nacht ook! Het voortdurende gedreun drijft mensen soms tot wanhoop.
NSG adviseert
Er zijn echter maatregelen mogelijk om overlast te beperken terwijl de feestelijke aspecten overeind blijven. Technische, maar ook beleidsmatige en communicatieve maatregelen kunnen succesvol zijn. De NSG geeft niet alleen informatie voor gehinderden. Ook adviseert zij landelijke, provinciale en plaatselijke beleidsmakers, alsmede particuliere partijen bij de bestrijding van geluidshinder.