Contact

De Soap rond Lelystad Airport

De discussie over de uitbreiding van de luchthaven, die vakantievluchten moet overnemen van Schiphol, is de afgelopen maanden volledig uit de hand gelopen. Actiegroepen die protesteren tegen de komst van laag overvliegende vliegtuigen en de bijbehorende geluidsoverlast kregen steeds meer de aandacht van media en politici. De controverse nam echt grote vormen aan toen het ministerie vorig jaar oktober moest toegeven dat er fouten zijn gemaakt bij het opstellen van de MER.

Kauwgom en pleisters
Gedoe over de beheersing van vliegtuiglawaai is niet nieuw. In de jaren zeventig was de groei van Schiphol een belangrijke reden dat wettelijk te regelen. Met de Wet geluidhinder kreeg het systeem van zonering in de jaren ‘80 vorm en inhoud; niet voor Schiphol, die vormde geen onderdeel van deze doorwrochte wet. Zonering van Schiphol kwam pas van de grond begin jaren negentig.  Toen professor Guus Berkhout in 2000 door het ministerie van Verkeer en Waterstaat opdracht kreeg de lawaaiontwikkelingen van Schiphol te evalueren kwam hij in conflict met directeur van Schiphol destijds Gerlach Cerfontaine. Ten gevolge daarvan accepteerde minister Netelenbos het rapport van Berkhout niet. Op 13 december 2002 stapte Berkhout definitief op. Dat was nadat de commissie-Berkhout een ambtelijk secretaris van het ministerie van Verkeer en Waterstaat kreeg toegewezen en aan zijn onafhankelijkheid werd gemorreld. Zijn commissie moest een half jaar wachten op goedkeuring van het werkplan over metingen. Het commentaar van Berkhout opgetekend in de Volkskrant van toen: 'Schiphol en het ministerie houden ervan de zaak met kauwgum en pleisters aan elkaar te plakken. En dan moeten wij zeker toekijken en applaudisseren? Vergeet het maar. We zijn geen jaknikkers. We zijn té deskundig, daar houden ze niet van.'

Van Schiphol naar Lelystad
Achttien jaar later met Lelystad Airport is het niet anders. In december vorig jaar gooide de Nationale Ombudsman, Reinier van Zutphen, olie op het vuur door zich bij EenVandaag kritisch uit te laten over de inspraak bij de besluitvorming over de luchthaven. Burgers zijn volgens hem niet serieus genomen en er te laat bij betrokken. Daarom was de conclusie van steeds meer partijen: eerst het luchtruim herindelen (klaar in 2023) en dan pas het vakantievliegveld openen. Vrijwel de gehele oppositie (69 van 150 Kamerzetels) is voorstander van dat scenario. Partijen als GroenLinks en SP hoopten één of meer regeringspartijen te overtuigen voor uitstel te kiezen. Dat lijkt nu gelukt. Coalitiepartij ChristenUnie twijfelt nu. Alle regeringspartijen willen dat het gebrekkige besluitvormingsproces vanaf nu transparant en zorgvuldig verloopt, dat de minister de fouten in de milieueffectrapportage herstelt en dat de onafhankelijke commissie-mer in maart beoordeelt of alles nu wél aan de regels voldoet.

Op 18 december vorig jaar werd al bekend dat de minister waarschijnlijk pas in maart 2018 een definitief besluit neemt over de aanvliegroutes naar Lelystad Airport.  Het moet op 1 april 2019 opengaan. Oorspronkelijk moest de knoop hierover al in november worden doorgehakt, maar onder meer omdat het milieueffectenrapport moet worden geactualiseerd duurt het allemaal langer. Alle onderzoeksresultaten uit het Lelystad-dossier worden vanaf nu openbaar gemaakt, bijvoorbeeld de nieuwe gegevens over geluidsberekeningen waarmee de fouten in de mer worden hersteld. "Zo kan iedereen zelf controleren of alles klopt", aldus de minister. Toch is het niet zeker of het inderdaad gaat lukken om in april 2019 te openen. Minister Van Nieuwenhuizen: "Ik wil mij maximaal inzetten om opening van Lelystad Airport per 1 april 2019 te halen. Daar doe ik mijn uiterste best voor." Toch hield ook zij een slag om de arm. "Natuurlijk moet nog blijken of het gaat lukken, want het moet wel zorgvuldig gebeuren. Als het meer tijd kost of als er iets meer moet worden uitgezocht, dan is dat zo." Ook gaat Van Nieuwenhuizen serieus onderzoeken of er een 'belevingsvlucht' uitgevoerd kan worden. Een Boeing of Airbus zal dan de Lelystad-routes vliegen op 1.800 meter hoogte. Zo kunnen inwoners precies ervaren wat hen te wachten staat”.

Nieuwe donderwolken
Volgens een door het departement ingehuurd adviesbureau, zou ‘Lelystad’ kunnen doorgroeien naar 60.000 vliegbewegingen per jaar. Een woordvoerder van het ministerie bestrijdt dat en zegt dat “meer dan 45.000 vliegbewegingen per jaar niet realistisch is”. Zo poogde het ministerie de angel uit een netelig rapport te halen. Twaalf leden van een Bewonersdelegatie, die minister Cora van Nieuwenhuizen moet adviseren, kregen een rapport van het adviesbureau To70 onder ogen waaruit bleek dat bij het gebruik van stillere vliegtuigen de geluidsoverlast binnen de huidige normen zou blijven en dat dan een groei naar 60.000 vliegbewegingen per jaar op Lelystad Airport mogelijk is. Het ministerie is verbaasd over alle commotie. Volgens een woordvoeder heeft de Bewonersdelegatie zelf gevraagd om berekeningen als het gaat om verschillende type vliegtuigen en geluidsoverlast. Er zit een groot verschil tussen oude lawaaiige Russische passagierstoestellen en de nieuwste veel stillere vliegtuigen van Boeing of Airbus. “Uiteindelijk is het een rekenexercitie. Pure theorie. Op basis van de huidige vliegtuigvloot is een maximum van 45.000 vluchten per jaar realistisch”, volgens het ministerie.

Stilte verstoord en economische schade
Zes lokale VVD-fracties (Elburg, Oldebroek, Hattem, Heerde en Epe en Voorst) dringen aan op uitstel van de opening van Vliegveld Lelystad. Er moet uitstel komen totdat aan alle randvoorwaarden en informatiegaring is voldaan om een goed besluit te nemen. Een besluit waarbij ook de belangen van de inwoners van Oost-Nederland maximaal zijn behartigd en beschermd.

Naast veiligheid en milieu voeren de verenigde VVD-fracties geluidoverlast aan:

‘De Veluwe is een rustige omgeving met relatief weinig geluid en verkeer. Een laag overvliegend vliegtuig heeft hier een grote impact op de totale geluidsbeleving, hoewel misschien binnen de normen is de toename relatief wel enorm en de impact daarmee groot voor een regio die veel verdient aan toerisme en recreatie. Juist toeristen uit de drukke Randstad komen naar de Veluwe voor rust en ruimte. Naast het ongemak voor de inwoners wordt er dus ook gevreesd voor een negatief economisch effect voor de grote toeristische sector.’

Dat ook nog: belangenverstrengeling?
Mer-specialist Stefan Morel van het Amsterdamse adviesbureau Consens werd begin januari van dit jaar door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat ingehuurd om de reparatie van de Lelystad-mer te begeleiden. Hij was bij twee bijeenkomsten met de bewonersdelegatie aanwezig. Bij de derde bijeenkomst op 2 februari was hij er niet meer bij. Uit onderzoek van de Stentor blijkt dat Morel getrouwd is en samenwoont met Veronica ten Holder, de directeur van de commissie-mer. Ook was Morel van 2002 tot en met 2006 zelf directeur van deze organisatie.

Regeringspartijen VVD, CDA, ChristenUnie en D66 hechten veel waarde aan oordeel van Morel. ,,Wij willen het advies van de onafhankelijke commissie-mer afwachten, pas daarna maken we onze afweging over de openstelling van Lelystad Airport”, zei CDA-Kamerlid Mustafa Amhaouch afgelopen december tijdens een debat over het vakantievliegveld.

Uitstel
Uiteraard is er onder de inwoners van Gelderland en Overijssel veel onrust mede door de bizarre ontwikkelingen bij de totstandkoming van het vakantievliegveld; bij anderen zal het ook en vooral verbijstering zijn.

Inmiddels heeft de minister bakzeil gehaald; ze kiest voor zeker een jaar uitstel. Daarmee wil ze het vertrouwen winnen van de bevolking. Het vakantievliegveld komt er, maar dan met een beetje gewijzigde vliegpaden en procedures. Op een aantal plekken komt meer op andere minder lawaai. Er zal ook gemeten worden. Zal het de kou uit de lucht halen? Lawaai blijft.

Discussie
Zou het uit een oogpunt van hinderscores niet logischer zijn die paar vliegtuigen van Lelystad gewoon vanaf Schiphol te laten vertrekken? Het betreft maximaal 10 % van het aantal vluchten. De omwonenden rond Schiphol merken er niet al te veel van; voor de omwonenden van Lelystad is de impact van hinder veel groter. Zij wonen nu nog rustig.
Natuurlijk moet dan het Alders-akkoord worden herzien. De geluidsruimte die Schiphol opeist is enorm. Verplaatsen naar een nieuwe luchthaven in zee heft alle geluidsproblemen op. Dat lijkt evenwel een gepasseerd station.

Jan Kramer, NSG

Bronnen: archief NSG, De Stentor, Trouw, Volkskrant, Veluweland, Omroep Flevoland